Dagelijks lezen we hierover in de krant, horen het op radio en televisie en ook via de social media worden we regelmatig bestookt met fake news, of wordt er over bericht. Maar kunnen wij als consument nog het verschil ontdekken tussen echt nieuws en fake news? Fake news is big business. Kijk maar eens naar de Amerikaanse verkiezingen, waarin fake news een prominente rol heeft gespeeld.

Fake nieuws, ook wel alternatieve feiten genoemd is een epidemie van deze tijd. Onwaarheden worden door middel van social media in een fractie van een seconde de wereld rondgestuurd, en niemand controleert nog of het bericht berust op de waarheid.

Is fake nieuws een nieuw fenomeen? Natuurlijk niet, overheden hebben zich in het verleden daar ook schuldig aan gemaakt, toen heette dit echter propaganda. En grote ondernemingen idem dito. Fake news is echter een etterend gezwel in onze samenleving. Het heeft heel veel invloed op de manier waarop mensen denken en handelen. Voor mensen is het onderscheid tussen fake news en de waarheid niet meer te onderscheiden, met alle gevolgen van dien. Dit heeft er echter ook mee te maken, dat we niet meer de tijd nemen om goed na te denken en dieper op een onderwerp in te zomen, alles moet sneller en sneller.

Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat gebruikers van social media een voorkeur hebben voor fake news en dit graag opnemen en doorsturen. Bedrijven maken daar grif gebruik van. Het meeliften met een reclameboodschap bij fake news levert extra geld op. En de verspreiders van fake news verdienen weer aan deze advertenties. Veles, een stad in Macedonië is momenteel een hotspot waar fake news wordt geproduceerd. Met een gemiddeld maandsalaris van nog geen 350 euro is de verleiding zeer groot om aan de slag te gaan om fake news te verspreiden. Degenen die dit deden konden hun inkomen zien groeien van 350 naar ruim 1800 euro per maand. Ook vanuit Georgië wordt driftig fake news verspreidt. En dan spreken we nog niet over de verschillende overheden die momenteel zeer bewust bezig zijn de westerse wereld te beïnvloeden door het verspreiden van fake news.

Wat ons momenteel zorgen moet baren is dat de huidige jeugd niet meer het onderscheid weet te maken tussen fake nieuws en echte feiten. Een onderzoek onder Amerikaanse studenten laat de volgende gegevens zien.

  • Ruim 80% van de Amerikaanse middelbare scholieren kan niet zien of een nieuwsbericht gesponsord of echt is.
  • Een derde van de ondervraagde studenten was van mening dat een nep website van Fox News, die beschikte over zeer goed beeldmateriaal betrouwbaarder was dan een echte nieuws website, die beschikte over minder scherp beeldmateriaal.
  • Anonieme Imgur berichten worden door ruim 83% van de Amerikaanse studenten beschouwd als betrouwbare bronnen.

Gelukkig zijn er ook genoeg mensen en organisaties die momenteel hard aan de slag zijn om al het fake news te lijf te gaan. Initiatieven zoals het Trust Project van de Santa Clara universiteit en de Franse krant Le Monde zijn hier een voorbeeld van. Maar ook Google en Facebook zijn bezig met het ontwikkelen van algoritmes om fake news tegen te gaan. Je kunt binnenkort op Facebook fake news als nepnieuws markeren, dat is al een stap in de goede richting.

Fake news is van alle tijd, en zal ook nooit uit onze samenleving verdwijnen. Belangrijk is dat wij het onderscheid weten te maken. Daarom is opleiding bij een gedegen opleidingsinstituut erg belangrijk.